İsrail'in Gazze'de kara harekatına hazırlandığı dönemde güvenlik kaynakları, bölgedeki yüzlerce kilometere uzunluğunda olduğu belirtilen Hamas tünellerinin yok edilmesinin zorluğuna dikkat çekiyor.
REKLAMİsrail'in Hamas'a karşı başlattığı askeri operasyonun hedeflerinden biri Gazze'nin altından geçen yüzlerce kilometre uzunluğunda olduğu iddia edilen tünelleri imha etmek.
Gazze'de serbest bırakılan bir rehinenin "örümcek ağı" olarak tasvir ettiği tünellerin derinliğinin 80 metreye kadar indiği belirtiliyor.
Batılı ve Orta Doğulu kaynaklar, 360 kilometrekarelik Gazze'nin altında "saldırı, kaçakçılık, depolama ve operasyonel yuvalar" da dahil olmak üzere farklı türde tüneller olduğunu söylüyor.
İsrail, "demir duvar" olarak adlandırdığı sensör donanımlı bir yeraltı bariyeri de dahil olmak üzere tünel tespitine büyük yatırım yaptı; ancak Hamas'ın "dış dünyaya çalışan tünellerini" etkisiz hale getiremedi.
Hamas'ın Gazze'deki lideri Yehya Al-Sinwar, 2021'deki çatışmalardan sonra, "Hamas tünellerinin 100 km'sini yok ettiklerini söylemeye başladılar. Gazze Şeridi'nde sahip olduğumuz tüneller 500 km'yi aşıyor. Anlattıkları doğru olsa bile tünellerin sadece yüzde 20'sini yok ettiler." demişti.
Tünelleri gören rehine: Örümcek ağı gibi
Reuters'in haberine göre, güvenlik analistleri yüzlerce kilometrelik tünellerin varlığını kabul ediyor.
Tüneller Hamas'ın bölgeye "silah, teçhizat ve insan getirmesinin" birkaç yolundan biri olarak görülüyor.
Kısa süre önce serbest bırakılan İsrailli rehine 85 yaşındaki Yocheved Lifshitz, "Bir örümcek ağına benziyordu, çok sayıda tünel vardı. Yerin kilometrelerce altında yürüdük." dedi.
Hamas, İsrail askerlerini, kendi savaşçılarının iyi bildiği sıkışık alanlarda yeraltında hareket etmeye zorlayarak "düşmanları karşısında avantaj sağlamayı düşünüyor."
İsrailli bir askeri sözcü, "Kilometrelerce uzunluktaki tünellerin sayısı hakkında ayrıntılı bilgi vermeyeceğim ama okulların ve yerleşim alanlarının altına inşa edilmiş çok sayıda tünel var." diye konuştu.
"Yeraltı şehri"
İsrailli güvenlik kaynakları, İsrail'in ağır hava bombardımanlarının tünel altyapısına çok az zarar verdiğini söylüyor.
İsrail ordusundaki görevleri arasında tünellerle mücadele etmekle görevli Gazze tümeninin komutan yardımcılığını da yapan eski tuğgeneral Amir Avivi, "Günlerdir yoğun bir şekilde saldırmamıza rağmen Hamas'ın komuta ve kontrol yeteneği, hatta karşı saldırılar başlatma yeteneği neredeyse hiç bozulmadı" dedi.
Avivi, "Gazze'nin her yerinde 40-50 metre derinlikte koca bir şehir var. Sığınaklar, karargahlar ve depolar var ve tabii ki bunlar binden fazla roket fırlatma pozisyonuyla bağlantılı."
Bazı kaynaklar tünellerin derinliğinin 80 metreye kadar çıktığını tahmin ediyor.
"Mısırlı subaylar yardım ediyor"
Batılı bir güvenlik kaynağı, "Kilometrelerce uzanıyorlar. Betondan ve çok iyi yapılmışlar. Vietnam'daki Vietkong'un 10 katını düşünün. Bunu yapmak için çok paraları var." dedi.
Başka güvenlik kaynağı da Hamas'ın Mısır'dan gelen tünellerinin hala aktif olduğunu söyledi. Kaynak, "Tedarik zinciri hala sağlam. Koordinasyonu sağlayan şebekede Mısırlı bazı subaylar var. Mısır ordusunun bundan haberdar olup olmadığı belli değil" diye konuştu.
İki güvenlik kaynağı ve Mısır'ın El Ariş kentindeki bir tüccara göre, yakın zamana kadar Mısır ile Gazze arasında az sayıda "daha dar ve derin kaçakçılık tünelleri faaliyet gösteriyordu; ancak savaş başladıktan sonra bu faaliyetler neredeyse durma noktasına geldi." Mısırlı yetkililer konuyla ilgii yorum taleplerine hemen yanıt vermedi.
Tünel yapımı ne zaman başladı?
Hamas'ın tünel kazmaya 1990'ların ortalarında, İsrail'in Yaser Arafat'ın Filistin Kurtuluş Örgütü'ne Gazze'de bir dereceye kadar özerklik tanıdığı dönemde başladığı düşünülüyor.
REKLAMİsrail'in 2005'te askerlerini ve yerleşimcilerini Gazze'den çekmesi ve Hamas'ın 2006 seçimlerinde iktidarı kazanmasıyla tünel kazmanın kolaylaştığı belirtiliyor.
O dönemde Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları, Gazze sınırındaki Kerem Şalom üssüne baskın düzenlemek için 600 metre tünel kazdıktan sonra Gilad Şalit'i esir almıştı.
Bir yıl sonra Hamas Gazze'deki tünelleri kullanarak Arafat'ın FKÖ lideri olarak halefi Mahmud Abbas'ın güçlerine karşı askeri bir saldırı başlattı.
Ticari tüneller
Refah sınırının altında ticari tünellerin olduğu biliniyor. Bunlar yaklaşık bir metre genişliğinde ve içi boş variller içinde mal taşımak için vinç motorları kullanılıyor.
Refah tünel operatörlerinden Ebu Kusay, yarım millik bir tünelin kazılmasının üç ila altı ay sürdüğünü ve bunun günde 100 bin dolara kadar gelir getirebildiğini söyledi.
REKLAMEn karlı ürün, Mısır'da tanesi 1 dolara satın alınan ve Gazze'de 6 dolardan fazla gelir getiren mermilerdi. Kusay, Kalaşnikof tüfeklerin Mısır'da 800 dolara mal olduğunu ve sınırın diğer tarafında bunun iki katına satıldığını kaydetti.
Tünellerin tespiti zor
Uzmanlar tünellerin yerini tespit etmenin zorluğuna dikkat çekiyor. İsrail'in Bar-Ilan Üniversitesi'nden jeomorfolog ve jeolog Joel Roskin, tünel ağını yüzeyden ya da uzaydan doğru bir şekilde haritalamanın zor olduğunu kaydetti. Roskin, 3D haritalama ve görüntü görselleştirme için çok gizli bilgilerin gerekli olduğunu söyledi.
Tünelleri bulma ve yok etme konusunda uzmanlaşmış olan ve "gelincikler" olarak bilinen İsrail Savaş Mühendisliği Birliği'nden uzman komandolar (Yahalom) görev yapıyor.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Gazze'ye kara harekatı öncesi Yahalom savaşçılarını ziyaret ederek "Ben size güveniyorum, İsrail halkı da size güveniyor." dedi.
"Çok sayıda bubi tuzağı var"
İsrailli kaynaklar, "önceki operasyonlardan ders almış bir düşmanla karşı karşıya olduklarını" ifade ediyor.
REKLAMMuharebe İstihbarat Kolordusu eski komutanı Amnon Sofrin, "Çok sayıda bubi tuzağı olacak. 2021'de sahip olmadıkları ve daha ölümcül olan termobarik silahlara sahipler. Ayrıca zırhlı personel taşıyıcılarımızı ve tanklarımızı vurmaya çalışacak çok sayıda tanksavar silah sistemi edindiklerine inanıyorum" dedi.
Daha önce İsrail casusluk teşkilatı Mossad'da istihbarat müdürlüğü de yapmış olan Sofrin, Hamas'ın asker kaçırmaya çalışacağını söyledi.
İsrail'deki Reichman Üniversitesi'nde profesör ve Underground Warfare kitabının yazarı Daphne Richemond-Barak, "Suriye ve Irak'taki çatışmaların durumu değiştirdiğine" dikkat çekti.
Richemond-Barak, "İsrail ordusunun, tünellerin içinde karşılaşması muhtemel olan şey, IŞİD gibi gruplar tarafından kazanılmış ve Hamas'a aktarılmış olan tüm deneyim ve bilgidir." diye konuştu.